Теле барның иле бар рубрикасы буенча яңалыклар
-
Рашат НИЗАМИ: СҮЗЛӘР КАРТАЯМЫ?
Ай белән тургай картаймый, алар гел булачак... Ибраһим Гази. Уенчык калейдоскоп кулга тотып әйләндергәләсәң генә хәрәкәткә килә, яңа сурәтләрне китереп чыгара. Сүзне хәрәкәткә китерүче, аны туендырып торучы көч - җәмгыять. Сүз социаль-иҗтимагый тормышка турыдан-туры бәйле. Безнең эрага кадәрге борынгы чорны алыйк. Әле бернинди цивилизация - авыллар, шәһәрләр, сәнгать предприятиеләре булмаган....
-
ЗАМАНА БАЛАСЫНА – ЗАМАНЧА ДӘРЕСЛЕК
Федераль дәүләт белем бирү стандартларына туры китереп, татар теле һәм әдәбиятеннән дә яңа дәреслекләр нәшер ителде. Алар искеләреннән ни белән аерыла, нинди яңа мөмкинлекләр ача - шул хакта сөйләшер өчен «Мәгариф» журналы «Татар әдәбиятеннән яңа уку әсбаплары» дигән темага «түгәрәк өстәл» уздырды. Кадрия Фәйзрахманова, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыгы уку-укыту...
-
ТАТАР ГИМНАЗИЯЛӘРЕ: ИСЕМНӘРЕ ҺӘМ ҖИСЕМНӘРЕ
Яңа уку елының беренче ае үтеп бара. Ана телебездә белем бирүдә алгы сафта баручы Ш.Мәрҗани исемендәге 2 нче татар гимназиясе яңа уку елын "Милли мәгариф үзәге" буларак башлап җибәрде. Гимназиянең җисеме шул ук булып калды - 1 нче сыйныфтан башлап 11нчегә кадәр барлык фәннәр дә татар телендә укытыла. Белем йортының...
-
Ильмира АБДРӘХИМ: УГЫЛЛАРЫБЫЗ АНА ТЕЛЛӘРЕН МӨКӘММӘЛ БЕЛӘ
Арча кызы Ильмираның Финляндиягә килен булып төшүенә 12 ел инде. Бу илдә яшәүче татар егете Варол Абдрәхим Казанга бер килүендә бу тыйнак, сөйкемле туташ белән таныша. Яшьләр бер-берсен ошаталар, озакка сузмыйча никах укытып, Ильмираны туйлап алып та китәләр. Юрист кызыбыз бүген Эспо шәһәрендә ире белән ике угыл үстереп ята. Җәйге...
-
Фәнис ЗЫЯТОВ: ТАТАРНЫҢ ТАТАРДАН БАШКА ДУСТЫ ДА, ДОШМАНЫ ДА ЮК
Фәнис Зыятов - үзе чит ил туфрагында гомер сөреп тә туган илдә үз кеше булып калган замандашыбыз. 20 елдан артык Төркиядә гомер сөрүче Фәнис Интернет челтәре аша Казан белән тыгыз элемтәдә яши: татар матбугатын даими укып бара, сайтларга фикерләрен яза, милләт гаме белән сугарылган шигырьләрен тәкъдим итә. Шуңа күрә безнең...
-
ТӨРЛЕ ИЛЛӘРДӘ, ТӨРЛЕ ТЕЛЛӘРДӘ...
Белүебезчә, Габдулла Тукай шигырьләре күп телләргә тәрҗемә ителгән. Әмма әлеге мәсьәлә шагыйрь иҗатын өйрәнүдә мөһим тармакларның берсе булса да, ни кызганыч, хәзергә ул тиешле дәрәҗәдә өйрәнелмәгән. Бу хакта без, нигездә, академик Әбрар Кәримуллин тикшеренүләре буенча гына фикер йөртәбез. Ә тәрҗемәләр елдан-ел арта бара... Г.Тукайның әсәрләрен ныклап тәрҗемә итә башлау эше,...
-
Шамил МӘХМҮДЕВ (АНАК): СҮЗЛӘР – ТЕЛ АГАЧЫНЫҢ МӘҢГЕ ЯШЕЛ ЯФРАКЛАРЫ
Тел - халыкның җан сулышы. Шамил Анак. 50-60 нчы елларда бертөркем яшь шагыйрьләр яңача ритм, рифма белән мавыгып киткән иде. Бу күренешкә шигърият белгечләре генә түгел, Хәсән Туфан, Сибгат Хәким кебек олы шагыйрьләр дә сизгерлек күрсәтте, җәмәгатьчелек игътибары да көчәйде. Арада Шамил Мәхмүдев (Анак) тә бар иде. Мин, Уфага күчеп,...
-
ҖИР ЧИТЕНДӘ ДӘ ТАТАР ЯШИ
Узган гасырның 50 нче елларында Кукмара районының Арпаяз авылында яшәүче Кафия апага Кытайдан хат килгән. Хатны, гадәттә, хат ташучы тапшыра, ә бу юлы аны хәрби киемдәге бер офицер китерә. Кафия апа ул хатны алмый: "Безнең Кытайда бернинди туганнарыбыз да юк", - ди. Бу турыда күптән түгел Казанга килеп киткән бертөркем...
-
Рүзәл ЮСУПОВ: СҮЗЛӘР БЕР-БЕРСЕНӘ КҮЧӘ АЛАМЫ
Бу мәсьәләнең тарихы зур. Һәрхәлдә, галимнәрнең татар теле сүзләрен төркемләү белән шөгыльләнә башлавына гасыр ярымнан күбрәк вакыт узган. Шулай да бу өлкәдә әлегә кадәр бердәм фикергә киленгәне юк. Хәер, һәр өлкәдә дә фәнни карашлар бер төрле була алмый, һәм моңа исәп тотарга да ярамый. Әмма тел галимнәренең бурычы - телдәге...
-
БЕР-БЕРЕБЕЗДӘН ӨЙРӘНИК ВӘ ГЫЙБРӘТ АЛЫЙК
(Район газеталарына күзәтү) Казан (Идел буе) федераль университетының Попечительләр советы утырышында Президент Рөстәм Миңнеханов университетның бер төркем галим, хезмәткәрләренә Татарстан Республикасының бүләкләрен тапшырды. Университетның Гаммәви коммуникация һәм социаль фәннәр институтының татар журналистикасы кафедрасы мөдире, филология фәннәре докторы, профессор Васил Заһит улы Гарифуллинга Президент "Татарстан Республикасының атказанган фән эшлеклесе" исемле дипломын...
-
БАШКАЛА НИНДИ ТЕЛДӘ СӨЙЛӘШӘ?
Казан шәһәр Думасы 2008-2012 елларга башкалада яшәүче ха-лыкларның телләрен саклау, өйрәнү һәм үстерү программасының үтәлешен тикшерде. Казан шәһәре башкарма комитеты аппаратының телләрне үстерү һәм иҗтимагый оешмалар белән үзара бәйләнешләр бүлеге башлыгы Ирек Арсланов докладында әйтелгәнчә, программаны үтәү буенча шәһәрдә планлы һәм максатчан эш алып барылган. Шуның нәтиҗәсендә планлаштырылган чараларның төп...
-
Рүзәл ЮСУПОВ: ТЕЛНЕ БОЗМЫЙК, ТЕЛНЕҢ ЧИСТАЛЫГЫНА ИРЕШИК
Бүгенге көндә сөйләмә телебездә дә, язма телебездә дә төрле сәбәпләр аркасында шактый күп ялгышлар хөкем сөрә. Тел хаталары күп төрле. Алар сүзләрнең кайбер авазларын әйтә белмәүдә, басымнарын дөрес куймауда да, сүзләрне ялгыш мәгънәдә һәм урынсыз куллануда, сүзләрнең, әйтелмә-тәгъбирләр һәм җөмләләрнең табигый төзелешен бозуда һәм башка нәрсәләрдә дә чагылыш таба. Дөрес...
-
ЧЫН-ЧЫННАН ЛАЕК
"Азатлык" радиосы хәбәрчесе Фәнис Фәтхи Уфадан хәбәр җиткерде: Салават Юлаев бүләгенә дәгъвачылар билгеләнгән. Башкортстан Республикасы Президенты каршындагы әдәбият, сәнгать һәм архитектура өлкәсендә 2012 елгы Салават Юлаев исемендәге Дәүләт премияләренә дәгъва итүчеләр исемлеге бәян ителде. Бу юлы да анда каләм әһелләре күпчелекне тәшкил итә. Республикадагы шушы абруйлы бүләккә тәкъдим ителүчеләр арасында...
-
ЧЕЧНЯДӘ ДӘ ТАТАР ЯШИ
1974 елда миңа Ленинградта, Герцен исемендәге пединститутта 4 айлап квалификация күтәрү курсларында укырга туры килде. Шунда Фәннәр академиясенең Ленинград бүлеге китапханәсендә документлар актарып утырганда, «Сборник материалов для описания местностей Кавказа. Тифлис, 1889.» китабына юлыгып, анда «Новогладковский Кизлярский округ имеет мечеть, татар 74 муж. 71 жен. - здешние татары ткут грубое...
-
ЭШ СӨЙГӘННЕ ИЛ СӨЯ
Наҗия Әхмәтҗанова турында укучылары "Аның белән теләсә кайсы темага туйганчы сөйләшеп була", - диләр. Коллективтагы хезмәттәшләре дә: "Бал корты кебек тырыш, ышанычлы, күңел биреп эшләүче кеше", - дип бәялиләр. Күптән түгел Казанның ул хезмәт куючы 5 нче лицеена барып чыккан идем. Наҗия ханым урыс балаларына да, татарларга да татар телен...