Теле барның иле бар рубрикасы буенча яңалыклар
-
Әдәбиятыбыз – дөнья көзгесендә
Әдәбият-сәнгать әһелләренең төп басмасы булган "Казан утлары" журналы үзенең 95 еллыгын билгеләп үтте. Шушы уңайдан Г.Тукай исемендәге әдәби бүләк иясе, шагыйрь, журналның баш мөхәррире Илфак Мирза улы Ибраһимов белән әңгәмә дә кордык. - Бер гасырлык басманың тарихы һәм аның редакторлары белән таныштырып үтсәгез иде. - 1922 елның май аенда Казанда...
-
Татар мөһаҗирләренең язма мирасы
Татарстан Милли китапханәсенең Кулъязмалар һәм сирәк китаплар бүлегендә төп фондтан тыш коллекцияләр дә бар. Кайчандыр Әбрар Кәримуллин, Р.Үтәбай-Кәрими, Әдһәм Тенишев, Фәридә Гаффарова кебек галимнәребезнеке булган бу тупланмалар бүлек фондларын тагын да баета, кызыклырак итә. 2010 елда Милли китапханәдә шундый тупланмаларның тагын берсе - Татар мөһаҗирләре коллекциясенә нигез салына. Кулъязмалар һәм...
-
Диләрә Сөләйманова: “Татарстанда икетелле мәгариф кирәк”
Диләрә Сөләйманова Казан дәүләт университетында укыган, аннары Будапештта Үзәк Европа университетында магистрлык дәрәҗәсен алган. Кандидатлык диссертациясен яклаган, аның нигезендә "Татар йорты интерьеры: гореф-гадәтләр һәм үсеш" китабын чыгарган. 2013 елда Цюрих университетында антропология буенча докторлык диссертациясен яклаган. Хәзерге вакытта шул университетта укыта, фәнни эзләнүләр алып бара. Бер үк вакытта, ул Татарстандагы...
-
Татар телендә терминнар
Соңгы елларда язу һәм сөйләм телебез шактый чуарланды. Аеруча сары-соры газеталардагы терминнарны аңлау мөмкин түгел. Гап-гади "телефон" сүзен генә дә бер иш матбугат "тилифүн" дисә, икенчеләре "шалтыраткыч" дип җиффәрә. Дәүләт матбугат чараларында да терминнар - төрлечә. Әйтик, "революция" сүзен берәүләр "инкыйлаб" ди, икенчеләр "түнтәреш" дигәнен кулай күрә. Аларның кайсысы дөресрәк?...
-
Татар тарихын саклаган китапханә
Оренбургта Хөсәен Ямашев исемендәге татар китапханәсе эшләп килә. Россиянең Татарстаннан тыш төбәкләрендә бердәнбер булган мондый китап йортының нигезләнүенә быел 110 ел тулды. Шушы вакыт эчендә ул тормышның төрле зилзиләләрен дә чагыштырмача тыныч уздырган, Октябрь инкыйлабы елларында да эшләп торган. Китапханә бүген дә үз укучыларына хезмәт итә. 1906 елның көзендә Оренбург...
-
ӘЛИФБАГА БАГЫШЛАНГАН ГОМЕРЛӘР
"Минем өчен тормышта ике нәрсә гомер буе могҗиза булып сакланып килде: берсе - Чишмә, икенчесе - Әлифба". Гариф Ахуновның бу сүзләре Арча педагогика көллиятендәге "Әлифба" музеенда булганда кылт итеп искә төште. Белмим, мондый фикер Гариф абыйның башына кайчан килгәндер. Хәер, һәрнәрсәгә бик игътибарлы, күзәтүчән кеше иде ул. Чыннан да саф...
-
Сүзләрдә дә – татар “каны”...
М.Задорновның "Вещий Олег. Обретенная быль" дигән фильмын карарга туры килде. Ул анда элек славяннар "изба"ларда яшәгәннәр, ә бу сүз "истопленный", ягъни, ягылган сүзеннән алынган дип раслый. Бу турыда инде 1978 елда ук педагогика институты галиме: "Кодекс куманикус"та рус сүзе "изба"ны таптым, дөрес аны "ызба" дип язганнар", - дип шәрран ярган...
-
Рафаэль МОСТАФИН: ҖӘЛИЛ ХАТЫН КЕМ ТАПКАН?
1945 елның апрель азагында Берлинны штурмлаучы совет солдатлары Моабит төрмәсе ишегалдында Җәлилнең үлем алдыннан язып калдырган язмасын табып ала һәм Мәскәүгә, СССР Язучылар берлеге җитәкчесе Александр Фадеевка җибәрә. Әмма бу язманың серле һәм томанлы язмышы хакында бик азлар белә булыр. Өстәвенә, әлеге язма инде сакланмаган һәм эчтәлеге дә безгә аны...
-
ҺӘР РАЙОНГА – МИЛЛИ МӘГАРИФ ҮЗӘК!
Татарстанда милли мәгариф бүген хәвефле хәлдә яши. Казандагы 180 мәктәпнең 40-ы гына милли булып санала. Ике телле, ягъни катнаш булып саналган шул 40 мәктәпнең дә бик азында гына татарча сөйләшәләр. Бу безне борчый. Яңартулар бар ул. Әйтик, 2013-2014 еллар дәвамында Ш.Мәрҗани исемендәге гимназиянең ишек алдына, структур бүлекчә буларак эшли торган...
-
МИЛЛИ ТУТАШЛАР МӘКТӘБЕ
90 нчы еллар башыннан башкалабызда татар гимназияләре, мәктәпләре күпләп ачыла башлады. Ләкин татар милли мәктәпләре өчен махсус төзелгән биналар - бармак белән генә санарлык. Берсе - Идел буе районында урнашкан 16 нчы татар-инглиз гимназиясе. Бассейнлы, бөтен шартлары килгән, 1000 балага исәпләнгән бу зур бина махсус татар гимназиясе өчен атап төзелгән,...
-
Рашат НИЗАМИ: СҮЗЛӘР КАРТАЯМЫ?
Ай белән тургай картаймый, алар гел булачак... Ибраһим Гази. Уенчык калейдоскоп кулга тотып әйләндергәләсәң генә хәрәкәткә килә, яңа сурәтләрне китереп чыгара. Сүзне хәрәкәткә китерүче, аны туендырып торучы көч - җәмгыять. Сүз социаль-иҗтимагый тормышка турыдан-туры бәйле. Безнең эрага кадәрге борынгы чорны алыйк. Әле бернинди цивилизация - авыллар, шәһәрләр, сәнгать предприятиеләре булмаган....
-
ЗАМАНА БАЛАСЫНА – ЗАМАНЧА ДӘРЕСЛЕК
Федераль дәүләт белем бирү стандартларына туры китереп, татар теле һәм әдәбиятеннән дә яңа дәреслекләр нәшер ителде. Алар искеләреннән ни белән аерыла, нинди яңа мөмкинлекләр ача - шул хакта сөйләшер өчен «Мәгариф» журналы «Татар әдәбиятеннән яңа уку әсбаплары» дигән темага «түгәрәк өстәл» уздырды. Кадрия Фәйзрахманова, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыгы уку-укыту...
-
ТАТАР ГИМНАЗИЯЛӘРЕ: ИСЕМНӘРЕ ҺӘМ ҖИСЕМНӘРЕ
Яңа уку елының беренче ае үтеп бара. Ана телебездә белем бирүдә алгы сафта баручы Ш.Мәрҗани исемендәге 2 нче татар гимназиясе яңа уку елын "Милли мәгариф үзәге" буларак башлап җибәрде. Гимназиянең җисеме шул ук булып калды - 1 нче сыйныфтан башлап 11нчегә кадәр барлык фәннәр дә татар телендә укытыла. Белем йортының...
-
Ильмира АБДРӘХИМ: УГЫЛЛАРЫБЫЗ АНА ТЕЛЛӘРЕН МӨКӘММӘЛ БЕЛӘ
Арча кызы Ильмираның Финляндиягә килен булып төшүенә 12 ел инде. Бу илдә яшәүче татар егете Варол Абдрәхим Казанга бер килүендә бу тыйнак, сөйкемле туташ белән таныша. Яшьләр бер-берсен ошаталар, озакка сузмыйча никах укытып, Ильмираны туйлап алып та китәләр. Юрист кызыбыз бүген Эспо шәһәрендә ире белән ике угыл үстереп ята. Җәйге...
-
Фәнис ЗЫЯТОВ: ТАТАРНЫҢ ТАТАРДАН БАШКА ДУСТЫ ДА, ДОШМАНЫ ДА ЮК
Фәнис Зыятов - үзе чит ил туфрагында гомер сөреп тә туган илдә үз кеше булып калган замандашыбыз. 20 елдан артык Төркиядә гомер сөрүче Фәнис Интернет челтәре аша Казан белән тыгыз элемтәдә яши: татар матбугатын даими укып бара, сайтларга фикерләрен яза, милләт гаме белән сугарылган шигырьләрен тәкъдим итә. Шуңа күрә безнең...