Татар китабы йортында Марсель Сәлимовның «Мар.Сәлимов чыбыркысы» җыентыгы тәкъдим ителде

«Ярты гомеремне Марсель белән бергә атладым. Илебездәге сатирик журналларның баш мөхәррирләре булып иң озак эшләгән кешеләр бит без. Татар һәм башкорт сатира-юморын үстерүгә без җитәкләгән «Чаян» белән «Һәнәк» ифрат зур өлеш кертте, дип әйтеп торуның кирәге юк, чөнки моны укый белгән һәркем белә. Мин әле дә үткен каләмле Марсель дустымның күңел җылысын тоеп, аның иҗатына сокланып һәм куанып яшим. Ул чын мәгънәсендә заман атын йөгәнләгән-иярләгән чыбыркылы җырчы-җайдак», – диде очрашуда катнашкан «Чаян» журналының элекке баш мөхәррире Рәшит Зәкиев.

Татарстанның халык шагыйре, әдәбият тәнкыйтьчесе, драматург, дәүләт һәм җәмәгать эшлеклесе Ренат Харис Марсель Сәлимовны башкорт әдәбиятын Россия күләмендә күрсәтүче кеше булуын әйтте. «Юморны үстерергә кирәк. Әдәбиятта сатириклар һәм юмористлар булырга тиеш. Шунсыз әдәбият үсә алмый. Кайсы гына халыкның әдәбиятын карасагыз да, анда сатириклар да, юмористлар да булган. Юмор – дипломатиянең иң югары ноктасы. Бик күп дипломатлар, сәясәтчеләр үзләренең әйтәсе килгән фикерләрен теге яки бу илне рәнҗетмим дип, юмор кулланып әйтә. Ә сатира – тәнкыйтьнең иң югары ноктасы. Тәнкыйть төрле-төрле оста, «чәнечкеле» сүз белән әйтелә», – диде ул.

«Бездә Гамил Афзал, Шәүкәт Галиев, Зәки Нури кебек сатиралы юмор, юморлы сатира осталары бар иде. Бүгенге көндә татар әдәбиятында андый сатира-юморны үстерүче кеше калмады. Марсель Сәлимов башкорт әдәбиятының шушы жанрын җитәкләп бара», – дип өстәде Ренат Харис.

КФУ профессоры, әдәбият галиме, тәнкыйтьче, диктор Фоат Галимуллин Марсель Сәлимовның кем икәнлеген бер генә сүз белән әйтеп булмый, диде. «Марсель Сәлимов – бәяләп бетергесез иҗаты белән бик киң диңгез кебек шәхес. Совет хакимияте елларында цензура бик көчле иде. Ничә дистә еллар сатирик журналны алып бару – искиткеч акыл, урап үтү белән сәләтле булуыңны таләп итә. Үз сүзеңне дә әйтергә кирәк. Шуңа күрә – Марсель Сәлимов – уникаль кеше. Аның иҗатында сатира, юмор юнәлешендә публицистика көчле. Ул әдәби осталык иясе дә. Бүгенге көндә дә Россия күләмендәге әдәби хәрәкәттә актив катнаша», – диде ул.

«Бу очрашу зур мәгънәгә ия. Марсель бик актив кеше. Россиядә танылу алу, абруйлы булу җиңел бирелми. Безнең буын китап белән туган, хыялланган һәм шуның белән яши. Китаптан аерылмыйк. Китап безнең гомергә җитә, киләчәк буын да китаптан аерылмасын иде. Китаптан кергән мәгълүмат хәзерге заманда бик мөһим. 1960 елларны чагыштырам: ул заманда Казан белән Уфа арасы бүтәнчәрәк иде – табигыйрак, кешелеклерәк, сәясәт аз иде. Очрашуларны сагынып ала идек. Хәзер рәсмилек күбәйде. Безнең бурыч – яшь буынга дуслык эстафетасын калдыру, ул дәвам итсен иде. Бу очрашу шушы дуслыкка өлеш кертү», – диде Татарстан Республикасының Муса Җәлил исемендәге һәм Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты, Татарстанның халык шагыйре Равил Фәйзуллин.

Бөтендөнья татар конгрессының башкарма комитеты җитәкчесе урынбасары Ирек Шәрипов Марсель Сәлимов белән 25 еллап таныш булуын әйтте. «Марсель абый – шагыйрь генә түгел, җәмәгать эшлеклесе дә. Чөнки сүз генә аз, гамәл дә кирәк. Марсель абый – гамәлле кешеләрнең берсе. Сау-сәламәт булып яшәргә язсын, тагын күрешүләр насыйп булсын», – диде ул.

«Марсель Шәйнурович сүз белән генә түгел, рифма белән дә эшли белә. Ул 30 ел «Һәнәк» башкорт сатира журналының баш мөхәррире булды, бу – Россия җәмгыяте өчен рухи капитал. Сез эшләгән чорда чыккан журнал саннарын әле вакыт үткәч бәяләрләр, галимнәр, архивистлар эшләр. Минемчә, Сез эшлгәннәрнең барысын да әле хәзерге вакытта бәяләп бетермәделәр. Кешегә көлке, юмор кирәк. Шулай булса гына, ул проблемага бөтенләй башка яктан карый ала», – диде «Казанские ведомости» газетасы баш мөхәррире Венера Якупова.

«Ике елга бер булса да, Казанга килеп, күптән аралашкан, бергә кулга-кул тотынып эшләгән иҗатташ дусларым белән күрешәбез. Татарстанда минем бик күп китапларым чыкты, бу юлы «Мар.Сәлимов чыбыркысы» дип исемләнгән шигырь җыентыгы дөнья күрде. Китапта сатира-юмор гына түгел, җитди шигырьләр дә урын алды. Шигырьләрне берьюлы башкорт һәм татар телләрендә язам, башкорт һәм рус телләрендә юморескалар иҗат итәм. Татарстанда да, Башкортстанда да дистәләгән татар телендә китапларым чыкты. Гомумән алганда, китапларым 50гә якын төрле телдә төрле илләрдә нәшер ителде. Мәсәлән, 40нчы китабым инглиз телендә чыкты, Лондон һәм Стокгольмда презентациясе булган иде», – диде Марсель Сәлимов.

• Марсель Сәлимов исеме Татарстан һәм Башкортстан укучысына яхшы таныш. Озак еллар дәвамында ул Башкортстанның «Һәнәк» юмор-сатира журналын җитәкләде. 75 яшьлек әдип Башкортстанның халык язучысы, РФ һәм БССРның атказанган мәдәният хезмәткәре, Дуслык ордены кавалеры дип танылды. Ул – рус, башкорт, татар, чуваш, инглиз һәм болгар телләрендә басылган 50гә якын китап авторы.

Зилә Мөбәрәкшина

«Татар-информ»