Бразилия шагыйре БРИКС әдәби форумы турында: «Мин тарихыбызның әлеге матур вакыйгасында катнашуыма бик шатмын»

Кичә Казан Ратушасында беренче БРИКС – 2024 Әдәби форумы старт алды. Ул Кытай, Һиндстан, Иран, Азәрбайҗан, Берләшкән Гарәп Әмирлекләре, Россия һәм башка илләрдән якынча 25 язучыны, филолог һәм тел белгечен берләштерде. Программада: иҗади очрашулар, күргәзмә, түгәрәк өстәл, музыкаль чыгыш һәм берничә мәйданчыкта узачак башка чаралар. Пленар утырыш алдыннан катнашучылар журналистларга чарадан көткәннәре белән уртаклаштылар.

Шулай итеп, язучы, тарихчы һәм телевидениедә алып баручы Игорь Волгин билгеләп үткәнчә, хәзер форумда катнашучылар элек тыгыз элемтәдә булмаган Һиндстан, Кытай һәм Африка илләре вәкилләре белән хезмәттәшлек итә, әмма бу әдәби хезмәттәшлеккә комачауламый, чөнки нигез салынган инде.

«Хәзер БРИКС эгидасы астында җыелган һәрнәрсә зур әһәмияткә ия. Без Европа һәм Америка әдәбиятын беләбез, ләкин Һиндстан һәм Кытай әдәбиятын бөтенләй башкача күрәбез. Минем уйлавымча, бу үзгәрер һәм тулыланыр, ә безнең тәҗрибә милләтара аралашу өчен файдалы булыр. Һәм, әлбәттә, бу илләрнең әдәбиятын танып белергә кирәк, чөнки әдәбият — милләт җаны. Шуңа күрә БРИКС илләренең аралашуы мөһим — диалогсыз мәдәният бик нык бирешә», — диде кунак.

Ул мондый чараның гадәти булмавы турында фикерен белдерде: «Илләр бөтенләй төрле, мин дөньяда идарә, мәдәният һәм башка юнәлеш буенча аерыла торган территорияләрне берләштерү мисалларын белмим».

Язучы, язу осталыгы укытучысы Евгений Попов Казанга берничә тапкыр сәфәр кылуын һәм әдәби тәнкыйтьче Ирина Барметова белән бергә «Аксенов-фест» фестивалендә катнашуын билгеләп үтте. Спикер сүзләренчә, БРИКС әдәби форумын уздыру искиткеч идеягә әйләнде, чөнки бөтен дөньяда сизелерлек үзгәрешләр булды, мондый чаралар өчен вакыт җитте.

Ул Россиянең күптелле һәм күпмилләтле ил булуына игътибар итте, шул ук вакытта биредә кешеләр ризалыкта һәм тынычлыкта яши, диде. «Казан – БРИКС статусы булган чаралар уздыру өчен идеаль урын, чөнки монда христиан һәм мөселман мәдәнияте бер-берсенә тоташа һәм бернинди каршылыкларсыз яши», — дип ассызыклады Евгений Попов.

Үз чиратында язучы Евгений Абдуллаев: «Форумда БРИКС илләреннән заманча әдәбиятчыларның булуы мөһим, чөнки нәкъ менә әдәбият илнең йөзе булып тора, аның статусын тудыра», — диде.

«Форумның Казанда узуы символик. Казан Көнчыгыш белән Көнбатышны, Россияне һәм Төркия дөньясын бәйли, Көньяк белән Төньякны тоташтыра», – дип билгеләде спикер. Ул мондый әдәби форумнар әсәрләрне алга таба төрле телләргә тәрҗемә итүгә ярдәм итәр дип өметләнүен белдерде.

Чарада рус әдәбияты белән кызыксынуы турында Бразилия шагыйре, журналист, филолог Астьер Базилио да Сильва Лима сөйләде. Ул 30 дан артык шагыйрьнең, шул исәптән Владимир Маяковский һәм Осип Мандельштамның хезмәтләрен рус теленә тәрҗемә итә.

Да Сильва Лима Казанда беренче тапкыр булуын һәм архитектура тәэсиренә бирелүен әйтте: «Кичә шәһәр буйлап йөрдем. Кызык, сез ни дәрәҗәдә төрле нәрсәне аһәңле тоташтыра алгансыз. Һәм бу безнең өчен сабак. Без төрле, әмма без бергә, ярашып яшибез».

Шагыйрь Бразилиядә, Россиядән аермалы буларак, бик күп укымыйлар, әмма анда Лев Толстой һәм Федор Достоевский иҗаты популяр, ә иң яраткан шагыйрьләре – Владимир Маяковский, дип сөйләде. «Сездә әдәбият һава кебек. Сез тормышыгызда әдәбиятның никадәр күп булуын сизмисез дә», – дип гаҗәпләнүен белдерде шагыйрь.

Форумнан алган тәэсирләре турында сөйләгәндә, Астьер Базилио да Сильва Лима дөньяның хәзер барлык өлкәләрдә дә үзгәрүен билгеләп үтте, һәм ул мондый зур мәдәни чараның бер өлеше булуына шат.

«Илләр булдыра алган иң нык һәм тирән мөнәсәбәтләр мәдәният аша төзелә. Мәдәниятне гамәлдән чыгарырга ярамый, чөнки син кемнедер яратырга, кемнедер күралмаска тиеш дип боерырга ярамый. Мәсәлән, Достоевский, Толстой, бөек рус әдәбиятчыларын ничек хөрмәтләмәскә мөмкин? Мин монда булуыма һәм тарихыбызның шушы матур вакыйгасында катнашуыма бик шатмын», — диде форумда катнашучы.

Шагыйрь фикеренчә, Бразилия һәм рус әдәбиятын таныту өчен халыкка тәкъдим итәргә мөмкин булган язучылар исемлеген төзергә кирәк. «Бу без чишәргә тиешле мәсьәлә, тәртип булдырырга һәм алга таба хәрәкәт итәргә кирәк», — дип йомгаклады Астьер Базилио да Сильва Лима.

Исегезгә төшерәбез, БРИКС илләренең Беренче әдәби форумы «Дөнья әдәбияты яңа чынбарлыкта. Гореф-гадәтләр, милли кыйммәтләр һәм мәдәниятләр диалогы» Казанда 11—13 сентябрь көннәрендә уза. Форум чаралары Казан Ратушасында, ТР Милли китапханәсендә, «Сандугач» 13 нче китапханәсендә, А.С.Пушкин исемендәге Мәдәният үзәге, Язучылар берлеге бинасы һәм Аксенов музей-йорты.

kzn.ru