Равил Рахмани: Исемнән җисемгә җиткәнче Мең тапкыр адаша бу йөрәк...

ШӘМАИЛЛӘР – ӨНСЕЗ ДОГАМ   

Ай нурыннан үргән яшәү анты –  
Язма-чатыр балачактан якын;     
Каурый каләм җыр күк борма-борма     
Очкынлана...  җанда каба ялкын! 

Өзек-өзек гасыр калкынуы, 
Бабайларның җиткән серле хаты;      
Чәбәләнгән урау язмышлары   
Юл сабадыр җиргә кире кайтып.   

Бу дөньядук сират күпрен үтеп
Тормыш кичкән кара шомлы илдә 
Гаҗәпмени,  горур милләт рухы 
Яшәү тапса шушы шәмаилдә?!                  

Кыйбласына туры нур-тәрәзә –         
Кайта-кайта үзен яклау өчен;         
Вөҗданының тере таныклыгы – 
Миссиясен җирдә саклау өчен!      
 
Ни күргәнен әйтми  үтә серле...  
«Террор!» диеп кыза вәсвәсәче;
Бу төртенгән канлы-яшьле җирдә 
Җиңлеп җиңдең, яшәү фәлсәфәсе! 

Баш имәдең сурәт-табынуга,  
Ымсынмадың шәрә курчакларга;  
Буйсынмадың мәкер-тозакларга, 
Тышкы шаукым, эчке кысаларга!
                         
Йолып калдың үчлек ваклыгыннан, 
Дәва булдың милләт ярасына;    
Күңелләргә өмет-күпер суздың
Фани–бакый дөнья арасында. 

Сабыйлыктан сеңгән  аһәң – канда:
«Шөкер, яши, сау!» – дип сөенәмен; 
Уентыклы сабыр урман-күлләр, 
Дугайланган иркен тау-елгалар, 
Кысылса тын... сезгә килеп сыенам мин!

Табигатьтәй даһи рәссам, 
                                       хикмәт иясе бу...
Идел-йортны – Илен тапкан 
                                      Әхлак үзе:  
Чәбәләнеп төшә олы бәхет булып                 
Мәңгелекнең тере суы – Ходай  сүзе! 

Күзләремнән сарка өнсез догам:   
Үткәннәр дә шыксыз,
                              кырыс күрәчәк тә...
Киң җиһанда мең-мең кырлы алмаз –  
Иман яра Хак юл  
                               туры киләчәккә!    
  

СИНЕҢ ИСЕМ

Җиһанда һәрнәрсә исемле, 
Исемсез туса җан – югала.
Сиңа да, зурлап, ат куштылар:
Гомерле булсын, дип, бу бала!        

Әтиең-әниең дога күк           
Теленнән төшерми исемең;      
Тик шушы баш сүздә ачыла
Сөйдергеч әфсене кешенең!

Кабатлый урамнар, җил, яңгыр... 
Теркәлдең җирләргә, күктә син;
Китерер исемең һәр таңда   
Бәхтеңнең өр-яңа нөсхәсен!

Үз күреп яд итәр тиңнәрең,          
Күпсенеп – ят итәр кемнәрдер...
Зур сөю кабызган ярыңа
Бу исем дөньяда – бердәнбер!

Халкыңның ул – 
                       Өмет-Вөҗданы...  
Ул – җитмеш буыннан Әманәт;        
Исмеңә аркадаш булалсаң,          
Кералмас арага яманат!              

Яңарыш – үстерү тапканны!   
Теләктән максатка – юл ерак...  
Исемнән җисемгә җиткәнче
Мең тапкыр адаша бу йөрәк:   

Калырсың язларда – түгелеп,           
Җәйләрдә – кибегеп,                     
                   көзләрдә – күмелеп...                   
Ачылсын асылың –                                        
                    зәмһәрир суыкта    
Калкырсың җаннарда гөл кебек.

Чутлама яшьлегең көннәрен
Ел белән – яшимгә саналып...   
Кушылма заманга, 
                               тоткындай –  
Кушамат, тагылган сан алып.    

Әврелмә күмәклек исемгә –   
Туган тел түзмәс бу җәбергә! 
Булма буш кушымта паспортта  –  
Ил белән туганнар кабрендә... 

Артмасын җиһанга затсыз ат: 
Мәгънәсе юк – хәреф тезмәсе;
Игелекле, рәхмәтле исемеңне
Милләтең догадан өзмәсен.

Булсын ул каһарман – илеңдә, 
Бер гөле – үз туган җиреңдә; 
Шәүлә күк йөрмәсен буталып 
Ят кавем капкасы төбендә. 

Йөзе ак киләчәк каршында,     
Күңле киң 
             хөр Идел-йортыңның!  
Дога күк  иштелә телләрдә       
Иманлы исеме токымның.   

Кумый ул сабыйны бишектән
Кемнедер һичшиксез яуларга;
Изгелек – Ходасы каршында – 
Олы Хак кодрәте аңарда!

Таш түгел, тәкъдиргә 
                                  җөй сыман              
Уелган мөһерле тамгасы;             
Дәүләтле-шәүкәтле – җисемле исемең       
Бер Хакка дан булып яңрасын! 

ШӘҖӘРӘ

Сабый көннән газиз күргән әби-бабам:           
«Балам!» диеп аваз салды җан-тәрәзгә...                              
Хәтер терелеп, өч-дүрт буын 
                                              кан-кардәшем      
Тирәк булып үсеп чыкты ак кәгазьдә:  

Күккә ашкан ябалдашлар – сокландыра,            
Яши нәсел – күз алдында... яфрак яра.                            
Бу кодрәтле чал тирәкнең 
                                   тамырлары кайда?!         
Юк күренми... җир астында алар бар да.          

Дәшми тора мин белмәгән әби-баба... 
Белмәгәнгә бүген язмышлармы кара? 
Җан иңдергән, үстергәннәр... 
                                       ишле иткәннәр – 
Шыбырдаша күпме яфрак, 
                                             әнә, кара!         

Аңлыйлармы туфрак аша тамыр телен? –  
Җан сизгечең белән сүлне барлау кыен;       
Ник көз кергәч... үкенечле – сары дөнья,         
Октябрьдә* ... ник түгә күк зарлы көен?!                   

Куяр иде сафта иңне-иңгә терәп,     
Бердәм типсә җирдә бүген 
                                       милли йөрәк;      
Сабантуйга кайтып төшкән 
                                        кардәшләр күк           
Җир шаулатып гөрләр иде 
                                        миллион тирәк!                  

Һәр заманның җанда үз ялкыны – 
Яшәү утын өсти торган, ала торган;
Нинди кодрәт иңдерә алсын шәхесләргә 
Посадкалы вак куаклык катнаш урман?

Түгелсә дә күпме кардәш каны җиргә...                    
Сугаралмый нәсел тамрын җир астында;    
Дәүләт исән карурманлы чакта – 
Лаек яшәп ай һәм кояш яктысында!         

Янган меңнәр 
                          яшьлек ялкынында,                      
Мең тармаклы сөю-нәфрәт, 
                                           холык булып...                             
Шәҗәрәңдә – синең җиңү, 
                                         коллык…
                                                      хурлык –
Җитди бәя... җир өстендә халык зурлык!  

Юк, шауламый-үсми – 
                                  үчә милли урман,             
Гәрчә... саны арта бара куакларның;                                    
Кай катламда бабайларның,
                                        хәят нуры чәчеп,        
Үчлек уты урган ялгыз учаклары?!.    

* Татар милләтенең фаҗигале Хәтер көне, 
Хәтер ае (автор искәрмәсе).

ХӘТЕР 

      I
Яр буйлары куак кына – 
Оя-оя чатыр...
Дала иңләп илгә кайта
Шәҗәрәле Хәтер.

Сары-кызгылт яфраклары –
Безгә дигән хаттыр;
Һәрберсе – йөрәк... җөйләрен
Ятлап укыр чактыр.

Тиздән барсы, сибелешеп, 
Җиргә төшеп ятыр...
Җыерчыклы тарих сере –
Җәрәхәтле Хәтер.

Өсләренә яңгыр явар,
Кырау, чык чылатыр;
Фани дөнья гамьсезлеге  
Сагыш-моң кузгатыр.

Тынып калыр аннан җиһан,
Кабат ак кар балкыр...
Язылмаган ап-ак кәгазь 
Кемгә нәрсә әйтер?!

...Сулар акмый тормас җирдә,
Кайтыр язлар, кайтыр;
Бозны тишеп чыгар сабак, 
Тамырларда – Хәтер!

      II
Кардәш булып килеп таптың эзләп,
Йөрәгемә утлар аттың төзәп:
– Биш гасырга авыш кыйблаң төзәт!.. 
Бу кадәр дә ник син үҗәт, Хәтер?

Нәслең-тамрың, кыйлган эшең саный,
Күрше карттай кырыс, – таяк яный;
Алга чыга йөгреп, арттан калмый,–
Ун мең яшең... холкың – сабый, Хәтер!            

Өзеп бәгърең, сызлап тора эчтә, 
Телә җанны иртәсен дә, кич тә...
Юк, калдырмый урын башка хискә –
Уйдан үткен, моңнан нечкә Хәтер!

Эзәрлекләп күпме куып барыр...
Ничәвебез туктап уйга калыр...
Уй төбендә, белмим, нәрсә табыр?..
Үз-үзеңнән ник син авыр, Хәтер?!           

Кабынырга җитә сыңар чаткы –
Балачактан картлыгыңа чаклы
Чолгый тәнне уты катлы-катлы...
Газабың да – татлы ялкын, Хәтер!

     III
Югалтудан вакыт, диләр, дәва –
Фаҗигадән ерагая ара...
Буын арты буын ятып кала,
Хәтер үлми – Хәтер алдан чаба!

Карында ук сине килеп таба:
Нәсел өне күчә җаннан җанга...
Дәһшәт эзе төшә каннан-канга...
Юк, төзәлми... тирәнәя яра.

Барган саен, алда еллар кара,
Асыл затлар поскан кайсы кая...
Йорт-Ватансыз үткән гомер зая –
Җәрәхәттән, сыкрап, Өмет тама.