Судан тапкан йөземнәр (ХИКӘЯ)

Көн-тәүлек эчендә әлеге түбәләргә менеп җитү кая инде ул! Таш-тауларның итәгенә генә дә якынлашмассың! Кыз эре плитәләр белән түшәлгән арык кочагында су уңаена агу белән канәгатьләнде. Ә дуслары, тәмам иркенәеп, табын корып утырганнар һәм кызны тәмам онытканнар иде. 

Бөтен гәүдәсе белән агымга каршы торып күтәрелә, аннан чайкала-чайкала кирегә төшә торгач, Сылу суның салкынлыгына күнекте: башта, аяк бармакларын гына тыккан булса да, аркан ятып күзләрен йомгач, таралып, бар нәрсәне күңеленнән чыгарып, ага, ага, ага... Арык текә: алкын сулар, Сылуны вак таш кына санагандай, уңга-сулга бәргәләп, тукталган авыллары янына китереп тә җиткерә. Кыз узылган араны чамалый, үтеп тә китми, күзләрен дә иртәрәк ачмый. 

Арык буйлап югары күтәрелгәндә, кояш – каршыдан, шуңа күбесенчә аска карап атлый. Инде бусы соңгысы дип менүе иде. Агымда сөрлеккәндәй, кояш кочагында тукталып калды... 

Көтмәгәндә икенче берәүнекенә береккән тәненә эссе йөгерде, иреннәре башка иреннәргә кушылып, үбешү исереклегенә чумдылар... 

Шундый халәт, кояшның алтын кыршавы эченнән караган егет, кочаклаган кулларын җибәреп, Сылуның учларын үз учларына алмаса, артка каерылып: 

– Гүзәл кыз, сиңа гыйшкым бар, ханымым бул минем !– димәсә, мәңге шулай дәвам итәр кебек иде. 

Әлеге сүзләрдән соң Сылу, егетне ишетмәгән кебек, бик озак уйсыз калып торды. Әйткәненә төшенгәч, ни дип җавап кайтарырга да белмәде. 

Эсседән сакланып, кара каймалы кыргыз эшләпәсе кигән егетне җентекле бер күзәтү белән күзәтә бирде. Атлетныкыдай гәүдә, калку күкрәкләр, матур тән, ирен өсләрендә юка гына мыек, бигък кысык булмаган күзләр. Каты, биртләч куллары эш кешесе икәнлеген күрсәтеп тора. 

– Ханымым бул минем, – дип башлаган яңа җөмләсен кыз: 

– Сылухан, – дип тәмамлап куйды да фикерен җәяргә ирек бирмәде. 

– Сылухан, Сылухан... – егет инде сүзне ничек дәвам итәргә дә белми иде. – Сез әллә Чемионга килдегезме? Ялга? 

–  Әйе. 

–  Татармы? 

–  Каян белдегез? 

– Күзләрегез өлгергән йөзем кебек. Кояш каралткан шәмәхә йөзем. Агачтан җыелып беткәч, арыктан таптым менә. Агар суда да йөзем бар икән! 

–  Ә Сез кыргыздыр инде... 

–  Күрәзәлек кылышабызмы? 

–  Юк. Сез дә алар кебек, үзегезгә йөземнәрнең кечкенәләрен генә сайлагансыз, – диде Сылу, көлеп. – Аннан...  русчагыз да кайтышрак, эшләпәгез дә карлы тау түбәсе кебек. Ә үзбәкнеке... карбыз бөркәнчәсе сыман түбәтәй. 

– Ханымым буласызмы инде минем? – диде егет кабаттан, иң кирәк нәрсәне исенә төшергәндәй. 

– Сезгә ничә яшь соң, дустым? 

– Иркен, – дип аныклады егет тә. – Тиздән егерме бер. Тормышым нык минем. Авылда эшем дә кирәкле. Торбалар эретеп ябыштырам. Бай яшәрсең. Сөйгәнем булырсың. 

– Мин бит кырыкка таба атлыйм. Утыз биштә инде. Эҗең 1 санамасаң, аркадашың булырмын, – диде Сылу татарча гына, белер-белмәс кыргыз сүзләрен кыстырып калырга тырышып. 

– Аркадашлар дүкәндә кирәк – яхшы мал алу өчен, достлар – үзбәк арасында, татар кызы – кочакта булса хуп. 

–  Мин  сиңа  үзең  кебек  яшь гүзәлхан сайлашырмын! 

Иркеннең йөзен кинәт кара болытлар каплады. Кыр тузаны кунган күз төпләренә яшь бәреп чыкты да, тут йөзенә юл салып, җиргә төште. Үзе арыкка тезләнде һәм Сылуның кинәт калтыравык алган аякларына капланды. 

Әллә су, әллә аның эчендә калган егет сулык-сулык елый иде. Сабый шул әле, сабый дип уйлады кыз, камыш кебек сыгылып төшкән егетне күтәрешеп. Бераз үзе дә күкрәгенә кысып торганнан соң, кул хәрәкәте белән генә арык читенә әйдәде. 

Бик озак вакытлар сүзсез генә биек тау очларына карап утырдылар. Ак түбә башларына эсседән кара сырлар ясалган. «Тәнне чеметеп аккан сулар шуннан ук юл ярадыр инде», – диде Сылу үзалдына. Ә бу кыргыз егетендә таулар ныклыгы, катылыгы, горурлыгы юк микәнни соң? 

Иркен инде тынычланып калган иде. Кыз соравын ишеткәндәй, бу эшләрнең сәбәбе хакында сөйләп китте. 

– Өч көннән минем туй бит, – диде ул боек тавыш белән. – Хәзер менә  кияү атнасы, яшьлек белән хушлашып йөрүебез. Сине күрдем дә кияү егетләреннән аерылып калдым... 

– Ханымым бул минем, дисең тагын... Үзең... 

– Минем булачак хатынымның бармак очларына да кагылган юк! Гәүдәсе күлмәк эченә яшерелгән, йөзен, ерактан караганда да, үзе бора. Ә Сез – гомеремдә беренче мәртәбә үпкән кыз. Беренче мәртәбә кулын тотканы да. 

– Ә нәрсә комачаулый? Ярәшелгәнсез ич инде! 

– Аны аңлату да кыен шул. Тугач та, үземә аталган күрше кызы – минем  кәләш. Мәктәптә дә, шуны белгәнгә, баштарак гел бергә утырттылар. Бергә уйнадык, бергә укыдык, күбрәк бергә булган саен, бизә генә бардым, җитмәсә, малай-шалай да үзенчә үртәгән була. Югарырак сыйныфларда дус кызлары белән утыра башлагач та, күңелемдә урын ала алмады. Язын, армиядән кайткач, агалары кереп, килен төшәр вакыт җиткәнне искәрттеләр... Әни ялгыз. Миннән кече дүрт ир бала. Ике кыз. Әтигә караган кебек карыйлар үземә. Ничек итеп биргән сүздән баш тартасың, аларны ана сүзен тыңламаска өйрәтәсең. Ә менә Сезне күргәч, уйларым үзгәрде дә куйды. Сездән башка һичкемне үпкәнем дә юк иде бит минем! Гомерлек хыялым тормышка ашты бүген! 

– Бигрәк яшь шул әле син, сабый... 

– Сезнең үзегезгә дә минекеннән артыкны биреп буламы соң?! Без кыргызлар иртәрәк картаябыз шикелле. Кояшта, җилдә йөзләр каралып сула, ком-ташта яланаяк йөргән аяклар балачактан ук яргаланып бетә. Әнә суда аккан сурәткә кара: менә дигән пар түгелме?! 

Рифә Рахман

Дәвамы: "Сөембикә"